Анатолій Балуценка
3 СПОВЕДЗЬ
Я ўспамiнаю гукi мовы
I за радком пiшу радок,
Бо з забыцця прыйшлi мне словы,
Ў магутны злiлiся паток.
Ужо даўно з табой расстаўся,
Мая бацькоўская зямля,
Ды смутак у душы застаўся:
Сумую па Радзiме я.
Ты – жыватворная крынiца,
З табою сустракаюсь ў сне,
Натхнення хочацца напiцца,
I шчодра поiш ты мяне.
Я зноў хачу з табой сустрэцца,
Мая Радзiма, Беларусь!
Цяпло ракой ў душу пальецца,
Як да цябе я прытулюсь!
Заўжды я беларусам буду,
Радзiма любая мая,
Тваёй пяшчоты не забуду,
Як цуд, чароўная зямля!
Любоў мая i боль адразу,
З табой я сэрцам, Беларусь!
Цяпер бясконца будзем разам,
Я хутка да цябе вярнусь.
25.09.1992
5 РАДЗIМА
Беларусь, цябе кахаю
I даўно к табе хачу!
Моцна Львоў мяне трымае,
Кажа: «Не, не адпушчу!»
Клiчуць родныя палеткi,
Рэкi, поплавы, лясы,
Расцвiтаюць ў душы кветкi,
Як вакол беларусы!
Вабiць пошчак салаўiны,
Ў жыце залатым палi,
Ў свеце лепш няма краiны,
Прыгажэй няма зямлi!
Беларусь – мая пяшчота,
Разам быць з табой хачу,
Калi змогу дасць нагода,
Я на крылах прылячу!
Раней жылi мы агульна,
Адчувалась дабрата,
На душы з табой утульна
I на сэрцы любата!
Хутка да цябе вярнуся,
Павек будзем разам зноў,
Я табою ганаруся,
Маё шчасце i любоў!
26.09.1992
18 ЦЫРК
Сэрца радасна заб'ецца,
Прэч i гора, i бяду,
Не заўсёды мне ўдаецца,
Але сёння ў цырк iду.
Гучна музыка iграе,
Ў цырку радасна заўжды,
Бо душой адпачываю,
Быццам зноўку малады.
Як артыстаў стройных бачу,
Падабаюцца мне ўсе,
Прыгажосць у iх, няйначай,
Гiмн прыродзе i красе!
Робяць нумары умела,
Справе цалкам адданы,
Дасягненнi i моц цела
Дэманструюць нам яны.
Я расчулены без меры,
Як жанчыны паўстаюць,
Ўсе – мiласкiя Венеры,
Гiмн красе яны пяюць!
Як прыедзе цырк, то трэба
Паглядзець спектакль хутчэй,
Бо душа ўзлятае ў неба,
Жыць на свеце весялей!
4.10.1992
57 ПАДЗЯКА
Удзячны вельмi Вам, што позiрк хцiвы
Адвесцi ўбок ад Вас нiяк не змог,
Хвалюе сэрца выгляд ножак мiлых
I стрэлачкi капронавых панчох.
Удзячны я, што постаць дарагая
Жаданне выклiкае зноў i зноў,
Маё жыццё чароўнасць аздабляе,
Хаця яна – не палкая любоў.
Жыцця дарунак – моцна хвалявацца
I радасна з пажаднасцю глядзець,
Як прыгажосцю здольны захапляцца
I здатны не абы-чаго хацець.
Ў душы пяшчота пацячэ ракою,
Адновiцца у сэрцы маладосць,
Дзiвосны цуд, калi няма спакою,
Жаночая хвалюе прыгажосць.
Становiцца на свеце жыць цiкава,
Як ад красы ў душы узнёслы стан,
Спарней iдзе ад весялосцi справа,
Знiкае раўнадушнасць, як туман.
Цудоўна, што на позiрк пажаданы
Усмешкай адгукнулiсь Вы ў адказ,
Натхнення ўзлёт адчуўся нечаканы,
Я дзякую за шчодрасць палка Вас!
2.12.1992
64 МIНОР I МАЖОР
Што ў даны час ў руках трымаю,
Мне мала – большага хачу,
Цярплiва зорны час чакаю,
Пакуль трываю i маўчу.
Хоць здольна думка, здатны рукi
Шукаць я новае люблю,
Хоць вельмi ласы да навукi,
Што да спадобы – не раблю.
Ад верша ў сэрцы радасць чую,
Хаця ўжо i не ў першы раз,
Нарэшце, творча зноў працую,
Прыйшоў цяпер мой зорны час.
Заўжды мне праца – асалода,
Даўно ўжо стан такi чакаў,
Прыйшла чароўная нагода,
Каб радасць працы атрымаў.
Быў надта доўгiм час мiнору,
У смутку ён трымаў душу,
Цяпер прыйшла пара мажору,
За радасць ўдзячны я вершу.
Няма у сэрцы месца гору,
Мiнор даруе шмат бяды,
Душы прыемна ад мажору,
Хай шчасце ён дае заўжды!
9.12.1992
73 АГОНЬ У ДУШЫ
Душу гадоў груз не пячэ,
Свет навакольны сэрцу мiлы,
Не згасла маладосць яшчэ,
Хоць спакваля знiкаюць сiлы.
Мiнуў жыццёвы доўгi шлях,
Прайшлi i радасцi, i мукi,
Ды ззяюць iскаркi ў вачах,
Хаця павырасталi ўнукi.
Бо ранавата ў небыццё,
Як здатны да нябёс узняцца,
Бо прадаўжаецца жыццё,
Як здольны сэрцам хвалявацца.
Хай серабро даткнулась скронь,
Гады павагу выклiкаюць,
Але ў душы гарыць агонь,
Жыццё сiлком не адбiраюць.
Каб доўга i шчаслiва жыць
I з маладосцю заставацца,
Не целам трэба даражыць,
Душой ў нябёсы узнiмацца.
Натхненне зведаць як прыйшлось,
Жыццё цiкавiць, нiбы казка,
Ў душы вiруе маладосць,
Бо ў ёй жыве любоў i ласка.
17.12.1992
74 ДУМКI
Чаму раблю так, з чым нязгодны
I не раблю, як захачу?
Ды ў думках, як арол, свабодны,
Па свеце з iмi я лячу.
Хачу, свой кантынент пакiну
Цi прэзiдэнтам магу стаць,
А пажадаю i дзяўчыну
Любую буду абдымаць.
Мы ў кайданах не час ад часу,
Бясконца, з ног да галавы,
А ў думках вольны я адразу
I безтурботны, як малы.
Мець думкi – важнае уменне,
Нiчым хаду iх не ўтрымаць,
Спаткае радасць i натхненне,
Сабе ўсё можна пажадаць.
Ды думкi розныя быаюць:
Натхненне сэрцу надаюць,
Тугу i смутак наганяюць
Цi, як цяжар, душу гнятуць.
Плывуць, як караблi па моры,
Бо думкi – хобi у мяне,
Таму i ў радасцi, i ў горы
Прыемней з iмi жыць ўдвайне.
18.12.1992
79 РАДАСЦЬ
ЖЫЦЦЯ
Як ў сэрца радасць завiтае,
I хочацца спяваць душы,
Ўраз непрыемнае знiкае,
Ўсе людзi любы без мяжы.
Калi iдуць флюiды з неба,
Здабыць узнёслы лёгка стан,
Бо вельмi многага не трэба,
Нябачным стане ўраз падман.
З каханнем ў сэрцы, несумненна,
Вяршынi здатны пакарыць,
Каханне – моцны поклiч генаў,
Iнакш няздольны людзi жыць.
Праз час здарыцца могуць змены:
Вяршынi, як раней, стаяць,
Але не клiчуць болей гены,
Каб з радасцю жыццё ўспрымаць.
Як ў справу надта закаханы,
Пашанцавала справе той,
Бо назаўсёды ёй адданы,
Яна на ўсё жыццё з табой.
Любоў да справы – не забава!
Дасць змогу новае стварыць,
Калi па сэрцу будзе справа,
З ёй радасна на свеце жыць.
21.12.1992
82 ВОСЕНЬ
ЖЫЦЦЯ
Жыццё мiнае, восень блiзка,
Ды невядома, колькi жыць,
I вынiку чакае рыска:
Ўжо куранят пара лiчыць.
Цiкава фiльм жыцця пабачыць,
Былое ў думках пракруцiць,
Прыходзiлась не раз адзначыць:
Усё магло iначай быць.
Быў хтосьцi сэрцу сiмпатычны,
Пайсцi мог па-другому лёс,
Хоць погляд i гiпатэтычны,
Ўзнiмае мроi да нябёс.
Але бязглузда разбiрацца,
Душу дарэмна хваляваць,
Лепш не ў мiнуўшчыне капацца,
Жыццё, якое ёсць, кахаць.
Не трэба доля мне другая,
Не трэба смутак у душу,
Бо крочыць восень залатая,
Яе працяглай быць прашу.
Хоць восень стала на парозе,
Падводзiць рыску час прыйшоў,
Але, калi кахаць у змозе,
Садзiць квактуху трэба зноў.
23.12.1992
110 ТВОЙ
УЗРОСТ
Так прыказка кажа старая,
Што столькi гадоў можна даць,
Як вонкавы выгляд стварае,
Такiмi i след выглядаць.
Але, ўсё ж, папраўка малая
Павiнна да прыказкi быць:
Узрост шэраг спраў вызначае,
Што здатны узорна зрабiць.
Бо лёс неаднолькавы з кожным:
Ў душы як квiтнеюць сады,
Па пашпарту крочыш па пожнi,
Але сапраўды малады.
Iмгненне спынiць, ўсё ж, магчыма,
Iмчацца няспынна гады,
Ды старасць праносiцца мiма,
Душою калi малады.
Вядзе маладосцi дарога,
Працяглая будзе яна,
Каб радасць жыцця маладога
I ў старасцi зведаць спаўна.
I, каб маладым быць, папросту
След ссунуць старэння мяжу,
Хоць зменiцца цела ад ўзросту,
След мець маладую душу!
6.09.1993
114 МЭТА
СПРАЎ
Рашучасць ў справах я цаню,
Не адмаўляюсь, не здаюся,
Калi раблю iх ўпершыню,
Яшчэ настойлiвей бяруся.
I думка цэлы час снуе,
Каб вырашыць усе пытаннi,
Рашэннi добрыя дае,
Хоць i складаныя заданнi.
Як справу любую зраблю
Сваiмi ўласнымi рукамi,
Панаглядаць пасля люблю:
Не купiш зробленага ў краме.
Задачу цяжкую рашу
I на пытаннi дам адказы,
Натхненнем радую душу,
Яно з'яўляецца адразу.
Такiм стварыўся чалавек,
Жыццё ён працай аздабляе,
Ад працы маем хлеб павек,
Яна духоўна узвышае.
Жыццё i працу цэлы час,
Нiбы ланцуг бясконцы, маем,
Яна дае жыццё для нас,
Ад працы радасць адчуваем!
7.09.1993
127 ЦАРСТВА
ПРЫГАЖОСЦI
Чаруе прыгажосцi царства
I цягне позiрк, як магнiт,
Бо ад красы няма лякарства,
Чаруе дзiўны краявiд.
Бязмерна да красы ахвочы,
Таму люблю лугi, лясы,
Ды, як красуня гляне ў вочы,
Нямее сэрца ад красы!
Цудоўна, што краса iснуе,
Яна – зусiм нярэдкi госць,
Краса i песцiць, i даруе
Ў душы мець стала маладосць,
Трымае настрой у мажоры,
Красе шмат велiчы дано,
Яна – круг ратавальны ў моры,
Каб камнем не пайсцi на дно.
Не прамiну красу нiколi,
Гарачыня душу пячэ,
Хаця красы вакол даволi,
Ды стала хочацца яшчэ.
Чаруе прыгажосцi царства,
Збягаюць хуткiя гады,
Хай ад красы нама лякарства,
Хачу быць хворым назаўжды!
13.09.1993
137 РАЗМОВА
З ДУШОЙ
Як чорнае крыло ўначы
Зямлю сабою накрывае,
Спакой ў душы не зберагчы:
Няхай яна адказ трымае!
Ёсць вельмi розныя суды:
Бог чынiць суд i судзяць людзi,
Ды ўласны суд страшней заўжды,
Бязлiтасней ужо не будзе.
За дзень што добрае зрабiў?
А, можа, мог зрабiць i болей?
Цi толькi зло адно чынiў,
Хоць не жадаў чужога болю?
Цi выканаў усё, што мог,
Цi людзям не нанёс абразу?
Каму у справах дапамог,
Цi не было на помач часу?
Як вынес сам сабе прысуд,
Прызнаў сваю вiну прад Богам,
Заўжды здарыцца добры цуд:
Святлей становiцца дарога.
Не будзе грэх душу пячы,
Калi не прычыняць зла людзям,
К душы прыслухацца ўначы,
Размова з ёю добрай будзе.
16.09.1993
157 СНЫ I МIРАЖЫ
Заўсёды дзейснасць мае вады,
Прыемней сны i мiражы,
Цудоўней не знайсцi прынады,
Як цяжкi смутак на душы.
Хоць пару радасных хвiлiнак,
Каб iснасцi пакiнуць бруд,
Душы цудоўны адпачынак
Даць ў змозе вiртуальны цуд.
Зусiм хай кепскай будзе справа,
Туга знiшчае сапраўды,
Мiраж цi сон глядзець цiкава,
Унiкнуць хоць на час бяды.
Шчаслiвым кожны быць ахвочы,
Як шчасця не даруе лёс,
Закрыць iмгненна можна вочы
I ўраз узняцца да нябёс,
Каб ўспомнiць маладосцi мары,
Адкiнуць прэч сапраўдны стан,
У думках шчасным зробяць чары,
Хоць вiртуальнасць – як туман.
Бо знiкне, нiбы дым, без следу,
Ды ўяўленню няма мяжы,
Няхай плывуць бясконца ў Лету
I сны мае, i мiражы.
20.09.1993
181 ДАРОГА
Пад колы шлях кладзецца роўны,
Бо, нiбы цуд, асфальт шашы,
Вакол свет дзiўны i чароўны
Пачуццi дорыць для душы.
Лес стаў сцяной, пасля балота
Цi рэчкi сiняя дуга,
Бяроз асеннiх пазалота,
У сэрцы радасць цi туга.
Малюнкi – як ў калейдаскопе,
Калi круцiць туды-сюды,
Няспынна, быццам конь ў галопе,
Бягуць пасёлкi, гарады.
Ляжыць абапал край мой родны,
Мая бацькоўская зямля,
Гляджу на хуткасцi праз вокны,
Цудоўны настрой маю я.
Глядзець мне хочацца бясконца,
Ў душы пяшчотнасць i спакой,
Шлях падарыў праменьчык сонца,
Пачуццi хлынулi ракой.
Душы прыемна у дарозе,
Уражанням цудоўным рад,
Бо наваколле даць у змозе
Пачуццяў вабны вадаспад!
25.09.1993
203 ЛУЖЫ
Ў цеплыню i нават ў сцюжу
Мне прыемна стаць у лужу,
На мяне сварыцца мама,
Крочу я па лужах прама.
Як па вулiцы iду
Лужу кожную знайду,
Не магу я супынiцца,
Бо i ў сне мне лужа снiцца.
Не магу зрабiць нiчога,
Я адзiн, луж вельмi многа.
Як мне не сысцi з дарогi,
Самi ў лужу нясуць ногi?
Калi ногi прамачу,
Сварыць мама, ды маўчу,
Трэба ў лужыны ўступаць,
Сам хачу жыццё пазнаць.
Я не буду ў лужы мокры,
Бо абутак маю добры.
Прабягу, вярнусь назад,
Кожнай лужы вельмi рад!
Падабаецца мне дужа
На маёй дарозе лужа,
Няхай мама зноў сварыцца,
Буду ў лужы станавiцца!
3.10.1993
213 ЛIТАРЫ
Кнiжак вельмi многа меў,
Чытаць лiтары не ўмеў,
На малюнках усё знаю,
Лiтар я не распазнаю.
Пачаў лiтары вучыць,
Каб мог надпiсы рабiць,
Хаця стаў iх маляваць,
Ды яны ў вушах гучаць!
Мне цiкава вельмi стала,
Я малюю iх нямала,
Калi лiтары малюю,
Iх гучанне ясна чую!
Усе лiтары я знаю,
Але разам не складаю.
Мама, кнiжку разгартай
I мне крыху пачытай!
Склады буду добра знаць,
Змагу кнiжкi пачытаць,
Знаю першыя склады,
Хачу сам чытаць заўжды!
Мець буквар жадаю новы,
Усе вывучу ў iм словы,
Падрасту, надыдзе час,
Пайду ў школу ў першы клас.
7.10.1993
214 КАЗКА
Мама, мама, зрабi ласку,
Раскажы мне нанач казку!
Спаць пакуль што не жадаю,
З казкi радасць атрымаю!
Мама казку расказала,
Iх вядома ёй нямала.
Я яшчэ хачу адну,
Не прыйшла пара да сну!
Казку як раскажыш мне,
Бачу дзiўны цуд у сне,
Вельмi ўтульна ў маiм ложку,
Засынаю ўжо патрошку.
Я заплюшчыў хутка вочы,
Можа, спаць яны захочуць?
Казкi надта я люблю,
Маму больш люблю сваю!
Наказала: трэба спаць,
Буду скора засынаць,
Я цяпер зраблю iначай:
Што не чуў, у снах пабачу!
Мама кажа: баю, баю,
Я павольна засынаю,
Мой салодкi будзе сон,
Няхай казкай будзе ён!
7.10.1993
251 СЛЯДЫ
ЖЫЦЦЯ
З клёну жвава жоўты лiст спадае,
Развiтання надышла пара,
Ў вырай хутка восень адлятае,
Дзiўны скарб пяшчоты i дабра.
Тонкая рабiна побач з клёнам
Сустракала восень, як заўжды,
Лiст зялёны хутка стаў чырвоным,
Ў гронках ззяюць яркiя плады!
Ды жыццё зноў будзе прадаўжацца,
Парасткi яно, бясспрэчна, дасць,
А таму патрэбна намагацца
Ў час вясновы палка пакахаць.
Бо каханне – сутнасць для жывога,
Без яго загiнула б жыццё,
Даражэй няма амаль нiчога,
Лепшае на свеце пачуццё!
Бо каханне – безупыннасць роду,
Песняю вясноваю гучыць,
Атрымаць прыемна сэрцу згоду,
Без кахання немагчыма жыць!
Будзе хай яно заўсёды звонкiм
I даруе добрыя плады,
Хай на сонцы чырванеюць гронкi,
Як жыцця мiнулага сляды.
27.10.1993
260 ЗАЛАТЫ
ЧАС
Яшчэ адзiн лiсток ў календары
Апаў, як з дрэва ўвосень лiст апошнi,
Ў жыццi асенняй прычакаў пары,
Дзе ззяла рунь, цяпер iду па пожнi.
Глядзеў нядаўна на красу вясны,
Ўраз лета адышло з цудоўным звонам,
Мiнулы цуд прыходзiць часам ў сны,
Iдзе зiма, пужае хуткiм сконам.
Але ў календары ёсць шмат лiстоў,
I светлых дзён наперадзе нямала,
Бо сэрца грэе, як вясной, любоў,
Хаця зiма халодная спаткала.
Сумётаў горы намялi снягi,
Здараюцца марозы i завеi,
Але ў душы зусiм няма тугi,
Каханне, як улетку, сэрца грэе.
Хай цягнецца суровая зiма,
I ў сцюжы на душы вiруе лета,
Падстаў для смутку горкага няма,
Высокая яшчэ ў шлях клiча мэта.
Хай сыпляцца з календара лiсты,
Сезон змянiла мудрая прырода,
Ды час настаў чароўны залаты,
Бо сэрца наталяе асалода.
30.10.1993
266 ЗАЛАТОЕ
ДЗIВА
Адмовiцца мне цяжка ад былога,
Яно, як сон, само ў душу плыве,
Пачуццяў i цяпер занадта многа,
Але былое у душы жыве.
На свеце ўжо пражыта год нямала,
Але былое вабiць дух заўжды,
Яно калiсьцi мора шчасця дала,
Ад успамiну сэрцам малады.
Як прыйдуць сцюжа у душу i замець,
I горкiх шмат сустрэнецца гадзiн,
Дапамагае, як лякарства, памяць,
Даць шчасце здатны любы успамiн.
Няхай цяпер агонь ў грудзях палае,
I як бы ён цяплом душу не грэў,
Ды памяць i былое ўспамiнае:
Касцёр, якi калiсьцi прагарэў.
Не трэба адмаўляцца ад былога,
Былое з iсным можна параўнаць:
Цяпло iдзе як ад кастра другога,
Цi здатны ён пяшчотай саграваць?
Нiколi не забудзецца былое,
Хаця яно – як прывiд, нiбы дым,
Але для сэрца – дзiва залатое,
Застацца дазваляе маладым.
2.11.1993
305 БЫЦЬ У
ПАРЫ
Калi адзiн – душы жыццё нямiла,
Яна няздатна радасна спяваць,
Жыццёвая знiкае ў яе сiла
I будзе без прычыны сумаваць,
Бо адзiнота горай, чым атрута.
Калi каханне расцвiце ў душы,
Мiнае хутка цяжкая пакута,
I шчасце яе поўнiць без мяжы.
Кахання цуд! Няма чароўней дзiва,
На iм здаўна трымаецца жыццё,
Мець без яго нашчадкаў немажлiва,
Настала б немiнуча небыццё.
Калi спачатку Бог стварыў Адама,
Каб не прыйшла маркотная пара,
Ад адзiноты не здарылась драма,
Бог Еву для яго зрабiў з рабра.
Жывуць з часоў бiблейскiх людзi ў пары,
Iначай немагчыма ў свеце жыць,
Каб радасць адбiвалася на твары,
Другой паловай трэба даражыць.
Бо ў сэрцы горкi сум ад адзiноты,
Кахаць патрэбна, бо пусты дакор,
Мажорныя што цалкам знiклi ноты,
Бясконца у душы гучыць мiнор.
25.11.1993
346 РЭХА
ПАЧУЦЦЯЎ
Нiчога не знiкае без слядоў,
Але вярнуцца можа, як уцеха,
Каб ў думках аднавiць надзею зноў,
Выразнае, як цуд, падзеi рэха.
Ды вельмi розным будзе яго тон,
Вясёлы цi разважлiва-сур'ёзны,
Душа – чуллiвы надта камертон,
Суддзя, хоць справядлiвы, але грозны.
I водгулле гучыць ў душы заўжды,
Маркотаю адкажа на маркоту,
Заплача ад няпрошанай бяды,
Пяшчотай адгукнецца на пяшчоту.
Iмгненна на усмешку дасць адказ,
Усмешка – для кахання запрашэнне,
Iмпэт чароўны хутка каб не згас,
I разгаралась, як агонь, натхненне.
Пачуццяў у душы цудоўных шмат,
Гучаць ў адказ занадта розным тонам:
Рашуча i натхненна, як набат,
Цi, як званок, лагодным дзiўным звонам.
Пачуццi утвараюцца ад слоў,
Што сказаны сур'ёзна або смехам,
Нiчога не знiкае без слядоў,
I водгулле гучыць выразным рэхам.
10.12.1993
358 ТУРБОТА
Калi адзiн, няма мэты ў жыцця,
Згасаюць надта палкiя жаданнi,
Калi няма турботы адчуцця,
Жыццёвыя знiкаюць намаганнi.
А як ёсць турбавацца пра каго,
Жыццёвы сэнс узнёслы i высокi,
Няма як падапечнага свайго,
Бязглуздыя амаль па лёсе крокi.
Вялiкi цуд, як для другога жыць,
Душа ў спакоi, калi ёсць турбота,
Такiм падаркам трэба даражыць,
Даецца ён, як лёсу нагарода.
Каб доўжылась у радасцi жыццё,
Каханых трэба мець, сяброў i родных,
Каб аддаваць iм цалкам пачуццё,
I дзён зусiм не ведаць бестурботных.
Натхненне справа добрая дае,
Зрабiць прыемнасць люба для другога,
I намаганнi шчырыя твае
Адпавядаюць запаветам Бога.
Прыемна радасць падарыць заўжды,
Яна душы ў любых умовах трэба,
Ад чорных хмар каб не зазнаць бяды,
Блакiтным каб было бясконца неба.
22.12.1993
378 НАТХНЕННЕ АД КРАСЫ
I мы былi калiсьцi маладымi,
I моцна ў жылах бушавала кроў,
Хоць час мiнуў, не сталi мы другiмi:
Нас клiча па-ранейшаму любоў.
Хай час iдзе, i памянялась цела,
Калi душа засталась маладой,
Як i раней, кахаць жадае смела,
Агiдны для душы пакуль спакой.
Iдуць красунi, не даюць спакою,
I сэрца б'ецца ад красы хутчэй,
Калi глядзець на прыгажосць вясною,
Не адарваць ад вабных форм вачэй.
То пагляджу налева, то направа,
Душа пяшчотай поўнiцца да дна,
Краса вакол – на свеце жыць цiкава,
Бо у жыцця вышэйшая цана.
Бягуць гады няспынна i нябачна,
Нiбы збягае ў рэчцы плынь вады,
Заўсёды адчуванне лепей значна,
Калi душой бясконца малады.
Няхай гады iмчацца, нiбы конi,
Цудоўнае жыццё ва ўсе часы,
Хаця даўно сiвымi сталi скронi,
Ды здатны мець натхненне ад красы!
13.10.1994
389 КОЦIКI
Коцiкi гуляюць у двары,
Мышкi iх нi кроплi не баяцца,
Трэба iм мышэй лавiць ў нары,
Ды яны жадаюць забаўляцца.
Зранку iх кармiлi малаком,
Iм мышэй таму зусiм не трэба,
Бо надзею маюць: вечарком
Каўбасы дадуць i з маслам хлеба.
Гаспадыня ў хату клiча iх,
Прапануе з'есцi iм каўбаскi,
I бягуць iмгненна удваiх,
Паспытаць каб чалавечай ласкi.
З людзьмi разам любяць быць каты,
Безаглядна iх шануюць дзецi,
Гэта нашы меншыя браты,
Сумна жыць без iх было б на свеце.
Дзецям люба з iмi пагуляць
Або ўзяць на рукi пры нагодзе,
Радасць ад гульнi каб атрымаць,
Добра, што каты ёсць у прыродзе.
Пiльнаваць не хочуць ля нары,
Iм ўсё роўна, што мышэй багата,
Коцiкi гуляюць у двары,
Ежу i цяпло дае iм хата.
3.11.1994
408 БЯГУЧЫ
МОМАНТ
Жыццё iдзе цi хутка, цi паволi,
Цi шпарка, як скакун, яно бяжыць,
Жыццё не паўтараецца нiколi,
I момантам бягучым трэба жыць.
Вялiкiх спраў не след кiдаць на потым,
Бо «заўтра» можа нават i не быць,
Адразу лепш рабiць, калi ахвота,
Бо рухацца – i азначае жыць.
Жыццё даўжэй, як спраў у iм багата,
Ёсць што праз час з натхненнем ўспамiнаць,
Яно здаецца дзiўным светлым святам,
На потым свят не трэба пакiдаць.
Што не зрабiў, таго ужо не будзе,
Бо момант немажлiва паўтараць,
Калi каханне напаўняе грудзi,
Яго на потым лепш не адкладаць.
Калi не адкладаць амаль нiчога,
Прычын зусiм не будзе шкадаваць,
Як не зрабiць, не скончыцца трывога,
Шанц страчаны няпроста дараваць.
Жыцця, што ледзьве тлее, надта шкода,
Бязглузда ў нiкуды яно бяжыць,
Жыццё напоўнiць шчодра асалода,
Як момантам бягучым ўзнёсла жыць.
27.11.1994
453 ЗОРНЫ
ЧАС
Спакой! Жаданы для душы спакой!
Прыемней у жыццi няма
нiчога,
Магу рашуча кiнуцца у бой,
Спакойнай каб далей была дарога.
Спакой уцеху дорыць для душы,
Ён – нiбы ў спёку добры дождж для нiвы,
Ў грудзях вiруе радасць без мяжы,
I кожны мiг становiцца шчаслiвы.
Цудоўна стала зберагаць спакой,
Бо разам з iм прыходзiць асалода,
Не трэба мне турботы нi адной,
Заўжды так не бывае, вельмi шкода.
Спакой, як зрэнку вока, берагу,
Бо не жадаю долю мець благую,
Дазволiць турбавацца не магу,
Ад хвалявання ўраз тугу адчую.
Спакойная душа заўжды пяе,
Чароўна скрыпка дзiўная iграе,
Ад горкай крыўды слёзы у яе,
I барабан трывогу адбiвае.
Цаню высока, нiбы скарб, спакой,
З iм радасць i пяшчоту адчуваю,
Спакойны час – час любы зорны мой,
Ды не заўжды спакой каштоўны маю.
16.12.1994
567 ЖЫЦЬ З РАДАСЦЮ
Як радасць хваляй у душу прыходзiць,
То значна лепей, чым туга i сум,
Душу яна нiколi не пашкодзiць,
Ў жыццi нiколi не сустрэне глум.
Не будзе радасць саграваць бясконца,
Яе след цяжкай працаю здабыць,
Каб у душы яскрава ззяла сонца,
I пра нягоды назаўжды забыць.
Бо не заўсёды будзе ў жыццi добра,
А надта кепска можа часам быць,
Вялiкай крыўда будзе або дробнай,
Патрэбна сум у сэрца не пусцiць.
I не рабiць нiколi крыўды людзям,
Чужую намагацца дараваць,
Тугi у чулым сэрцы меней будзе,
I можна шчасце радасцi пазнаць.
Ды дзе знайсцi ў душы такiя сiлы,
На зло каб толькi адказаць дабром,
I нават хтосьцi як табе нямiлы,
Не трэба, каб гучаў у словах гром.
Быць лепш бясконца сцiплым i пяшчотным,
Спакоем iншых пiльна даражыць,
Не прыйдзецца стаць сумным i маркотным,
Бо з радасцю у сэрцы можна жыць.
18.02.1995
572 МАРА
Цудоўна, як распусцiць крылы мара,
Упарта ўперад па шляху жыцця вядзе,
Каб далягляд не затуляла хмара
I небяспеку пiльна бокам абыдзе.
Нялёгкi шлях становiцца лягчэйшым,
Душу больш моцна перашкоды не гнятуць,
Бо ясна, што спатрэбiцца ў далейшым,
Заўсёды мары сiлы шчодра дадаюць.
У думках мара дзiўная лунае,
Яна падобна на мiраж або на дым,
Ды цуд вялiкi мара утварае,
Бо зробiць сэрца чалавека маладым.
I адгадуе для палёту крылы,
Каб ў вабных думках ў паднябессе узляцець,
Свет навакольны дзiўны стане мiлы,
Каб добрым позiркам з пяшчотаю глядзець.
Быць сталым летуценнiкам цiкава,
Хоць нават мара надта марнаю была,
Ў руках гарыць ад мар цудоўных справа,
Без iх у смутак ўраз дарога б пралягла.
Пакуль жывы, як хлеб, патрэбны мары,
Ад iх душа пяшчотнай вельмi можа стаць,
Палаюць ў ёй цудоўныя пажары,
Без ўзнёслай мары немагчыма пакахаць.
21.02.1995
580 АСАЛОДА
Асалода жыцця, асалода!
Яна ў сэрцы трывае гады,
Калi знiкне, як дым, перашкода,
Як каханы з табой назаўжды.
Асалода жыцця, асалода!
Бо прыемна быць разам павек,
Як не крыўдзiць душу адзiнота,
Адчуваеш, што ты – чалавек.
Асалода жыцця, асалода,
Напаўняе душу кожны дзень!
Тым, хто любiць, даруе прырода
Ранкам радасным сонца прамень.
Асалода жыцця, асалода,
Я прачнулась, нарэшце, ад сну!
Часу марна мiнулага шкода,
Ды цяпер маю ў сэрцы вясну.
Асалода жыцця, асалода,
Б'е крынiцай ў душы цераз край!
Для кахання заўжды ёсць нагода,
Ты кахай, мой каханы, кахай!
Асалода жыцця, асалода,
Хай яна для нас радасць нясе!
Шчасце кожнага – шчасце народа,
Хай шчаслiвымi будуць усе!
25.02.1995
618 ХЛЕБ ДЛЯ ДУШЫ
Багаты надта бедняку не спачувае,
I ў думках мiласэрнасцi няма,
Галодны можа хто, душой не адчувае,
Чакаць дабра ад сытага дарма.
Як надта добра, не пячэ душу жаданне,
Здаецца, iншым што шукаць дабра?
А як душа палае стала ад кахання,
Як для спакою не прыйшла пара?
Бо кожны Божы дзень патрэбны
хлеб надзённы,
Наперад не наесцiся нiяк,
Цi свята будзе, або проста дзень будзённы,
Душы прыемны дзiўны хлеба смак.
Як хлеба, трэба для душы парыў кахання,
Бо без яго душа не можа жыць,
Не зведаць радасцi нiколi адчування,
Бо квола без мэты жыццё бяжыць.
На потым нельга адкладаць таму каханне,
Яно павiнна быць ў жыццi заўжды,
Не прынясе дабра такое адкладанне,
Бо не вярнуць пражытыя гады.
Кахаць заўжды без перапынку моцна трэба,
Жаданне ёсць, няма чаго чакаць!
Як целу, i душы даваць патрэбна хлеба,
Хлеб для душы – кахаць, заўжды кахаць.
13.03.1995
626 МАЕ КОНI
Маладосць прамiнае iмклiва,
Iмчаць конi, свой ведаюць шлях,
Адлiвае iх золатам грыва,
I слупы мiльгацяць у вачах.
Я натхняюсь ад хуткага руху,
Як раней, конi шпарка бягуць,
Як адчуюць ў маiх руках пугу,
Толькi шыi прыгожыя гнуць.
Хоць зусiм нiкуды не спяшаюсь,
Ды натхняюсь ад шпаркай язды,
З тройкай добра яшчэ упраўляюсь,
Бо душою зусiм малады.
Бег каней безтурботна гуллiвы,
Толькi вецер у грывах гудзе!
Адкуль толькi бяруцца ў iх сiлы?
Не заўжды шлях прыдатны iдзе.
Адчуць хуткасць занадта цiкава,
I каней ўжо нiяк не спынiць,
Бо за справай зноў новая справа.
Ад уражанняў хораша жыць!
Мае конi бягуць без падману,
Растаюць гады ззаду, як дым,
Маладым я, вядома, не стану,
Ды яны не дадуць стаць старым.
15.03.1995
634 ЮНАЦТВА
Юнацтва час прыйшоў, пара кахання!
Яно, як метраном, ў грудзях гучыць,
З дзяцiнствам адбылося развiтанне,
I па дарослых мерках трэба жыць.
Дзяцiнства i юнацтва, сталасць, старасць,
Працяглы час трывае развiццё,
Калi адна пара жыцця сканчалась,
Ў другую пераходзiла жыццё.
Юнацтва! Ў iм знаходзiцца цудоўна!
Бо радасць поўнiць грудзi без мяжы,
Ў юнацтве сэрца стукае няроўна,
Каханне спее ўзнёслае ў душы.
Ў юнацтве ўсё чароўна i прыгожа,
Бо мора шчасця здатна яно даць,
Пачуцце, нiбы компас, дапаможа
На ўсё жыццё каханых выбiраць.
Юнацтва – час адказны i трывожны,
Нялёгка долю вабную знайсцi,
Ды адшукаць яе павiнен кожны,
Ў прыгожай пары разам каб iсцi.
Юнацтва час! Чароўны, нiбы казка,
Ды вельмi шпарка праз жыццё бяжыць,
Яму ўласцiвы дабрыня i ласка,
I ў сталасцi прыемна з iмi жыць.
17.03.1995
663 IДУ ПА ЗЯМЛI
Я iду па зямлi
I цяпло ад яе адчуваю,
Мае ногi прайшлi
Шлях працяглы ад краю да краю.
Мне цiкава iсцi,
Хоць раней прыгажосцi шмат бачыў,
Бо шанцуе ў жыццi,
I не можа здарыцца iначай.
Калi песцiць мэту,
Стала клiча наперад натхненне,
Ў такi шлях не пайду,
Калi ў сэрцы iснуе сумненне.
Я iсцi знаю дзе,
Вядзе к шчасцю бясконца дарога,
Хаця побач iдзе
I другiх пуцявiн вельмi многа.
Шчасце хутка знайсцi
Цуд кахання заўжды дапаможа,
Праз жыццё каб прайсцi
Разам з любай у шчасцi прыгожа.
Радасць ззяе ў жыццi,
I зусiм не пужаюць нягоды,
Бо прыемна iсцi,
Пульс жыцця адчуваю заўсёды.
24.03.1995
702 НАЗАЎЖДЫ
Развiтання пара далёкая,
З тых часоў сцякло шмат вады.
Беларусь мая, сiнявокая,
Я люблю цябе назаўжды!
Ты ва ўяве маёй вясновая,
Вабяць дзiўнай красой сады.
Шчодра дорыш мне шчасце новае,
Ў сэрцы ты маiм назаўжды!
Беларусь мая, зорка ясная,
Нам Чарнобыль кiнуў сляды.
Ты цяпер яшчэ i нясчасная,
Быць з табой хачу назаўжды!
Я люблю цябе, сiнявокая,
Расставаўся хоць на гады.
Па жыццю з табой пайду хутка я,
Разам будзем мы назаўжды!
Бачу ў мроях зямлю я мiлую,
Ў час апошнi мой, ў час бяды,
Стала каб маёй ты магiлаю,
Зямля родная, назаўжды.
Беларусь мая! Край бацькоўскi мой,
Выгляд горды твой, малады!
Неразлучным быць я хачу з табой,
Бо вярнуся ўжо назаўжды!
7.04.1995
747 НОЖКI
Калi пачуццi у душы палаюць,
I ножкi здатны моцна хваляваць,
Ды постаць вочы пiльна аглядаюць,
Душы бясконца хочацца кахаць.
Прыемна жыць, душа як маладая!
Як прыгажосць цiкава назiраць,
То цягнецца яшчэ пара такая,
Што шчасця можна ад жыцця чакаць.
Прыемна вельмi вабнае пабачыць,
Няма нiчога ножак прыгажэй!
Як здатны прыгажосць яшчэ адзначыць,
На свеце жыць прыемней i лягчэй.
Даруе шчодра прыгажосць натхненне
I ўдосталь дадае жыццёвых сiл,
Калi красу пабачыць ёсць iмкненне,
Душа ўзлятае, хоць не мае крыл.
Калi душу бярэ ў палон каханне,
Павольней значна час жыцця бяжыць,
Ёсць радасцi бясконцай адчуванне,
I хораша на белым свеце жыць.
Хачу, каб хвалявалi мяне ножкi,
Бяда, калi душу спаткаў спакой,
Калi яны бянтэжаць, нават трошкi,
Адкрые позiрк скарб душэўны твой.
21.04.1995
788 СВЯТА Ў ДУШЫ
Душа – нiбы вялiкi акiян,
Б'юць моцна штормы ў ёй i лашчаць штылi,
Душа – дысплею моцнага экран,
Пачуццi каб выразна бачны былi.
Пачуццяў захавана шмат ў душы,
А, можа, колькасць iх амаль бясконца?
Змяняцца здатны стан: iдуць дажджы
Цi ззяе ярка i няспынна сонца.
Бягуць калейдаскопам ўсе яны,
Вясёлкаю ў праменьчыках iграюць,
Душы пачуццi моцныя даны,
Яны жыццё дакладна адбiваюць.
Калi я адчуваю, то жыву,
Нам фраза з фiласофii вядома,
Пачуццi моцна кружаць галаву,
Нiколi з iмi не спаткае стома.
Чым больш пачуццяў, тым паўней жыццё,
Дае iмпэт магутны адчуванне,
Бо хораша, як прыйдзе пачуццё,
I завiтае любае каханне.
Каханне надзвычайнае заўжды,
Хаця пачуццяў у душы багата,
Яно як прыйдзе, доўгiя гады
Ў душы лунае радаснае свята.
5.05.1995
844 НОВАЕ
ЖЫЦЦЁ
Якое шчасце волю мець заўсёды!
Добраахвотны скончыўся прымус,
Няма нiчога даражэй свабоды,
Як ў вымушаных справах не загруз.
Пара ўраз пенсiённая настала,
Цяпер i пачынаецца жыццё,
Наперадзе гадоў яшчэ нямала,
А ў сэрцы маладосцi пачуццё.
Быць вольным, нiбы птушка, так цудоўна!
Спраў, любых сэрцу, трэба ўдосталь мець,
Даюць натхненне справы, безумоўна,
Рабiць iх неабходна захацець.
Наперадзе шырокая дарога,
I намагацца трэба так iсцi,
Каб захапленняў назбiралась многа,
Каб вабiла цiкавасць у жыццi.
Ў душы тугi нi кропелькi не будзе,
I радасцi не замiнуць гады,
Запал юнацкi зноў душа набудзе,
Прыемна, калi сэрцам малады.
Не трэба часу пенсii пужацца,
Бо надыходзiць навае жыццё,
Яшчэ мажлiва нават закахацца,
Збiрацца непатрэбна ў небыццё.
29.05.1995
851 РАДАСЦЬ
ПРАЦЫ
Жыццё i праца крочуць поплеч,
Без працы немажлiва жыць,
Але яшчэ патрэбны поклiч,
Каб добра справы ўсе рабiць.
Цудоўна зробленая справа
Прыносiць радасць у жыццi,
Як здзейснiць спраў такiх нямала,
Прыемна па жыццю iсцi.
Прыносiць шчасце справа можа,
Хаця цаны ў ёй на пятак,
Прыемна працаваць прыгожа,
Як ў справе скончаны мастак.
Як справа зроблена выдатна,
Хоць трэба многа сiл аддаць,
Але душа за вынiк здатна
Задавальненне атрымаць.
Люблю выдатную работу,
Бо да спадобы вельмi мне,
I маю працаваць ахвоту,
Каб здольнасцi аддаць свае.
Жаль, калi вынiк працы – гадасць,
Хаця здавалась, што мастак.
Мо, непатрэбна людзям радасць,
Што робяць справы абы як?
2.06.1995
870 РАДАСНАЕ
IМГНЕННЕ
Выпадак калi дае нагоду,
Хоць ён выпадае не заўжды,
П'ю ад прыгажосцi асалоду,
Як ў гарычыню глыток вады.
Калi ранкам першае праменне
Ярка ззяе ў кропельках расы
Цi ў душу ўрываецца натхненне
Ад дзявочай, нiбы цуд, красы.
Нельга ад красы адвесцi вочы,
Вабiць лес сасновы i лугi,
Ды душу ўзнiмае стан дзявочы,
Стан прыемны, сэрцу дарагi.
Мне красы заўсёды недаволi,
Яна ў змозе радаваць душу,
Лашчу вокам я рамонкi ў полi,
На крсунь з цiкавасцю гляджу.
Ад красы становiшся рахманы,
Добры ў сэрцы застаецца след,
Як ад хмелю, ўзрушаны i п'яны,
Пэўна, што краса ўратуе свет.
На красу гляджу я з захапленнем,
Як вясёлка, вабiць дзiўны цуд,
I натхняюсь радасным iмгненнем,
Бо чысцей навокал шэры бруд.
13.06.1995
873
МАЛАДОСЦЬ
Нягледзячы, пражыта колькi,
Чаруе маладосць заўжды,
Яна – не вабны выгляд толькi
I не па пашпарту гады.
Калi цудоўнае няспынна
Ў натоўпе здатны вылучаць,
У сэрцы тоiцца прычына,
Бо не прайшла пара кахаць.
Гадоў прожыта вельмi многа,
Ды не прыйшоў ў душу спакой,
Бо не змянiлася нiчога,
Душа засталась маладой.
Сярод цудоўных тайн прыроды
Iснуе маладосцi дар,
Калi заўжды, без перашкоды,
Ёсць здольнасць пiць любвi нектар.
Як ад звычайнасцi чароўнасць
Ёсць здольнасць адразняць яшчэ,
То маладосць зусiм не ўмоўнасць,
Агнём краса душу пячэ.
Юнацтва ў сэрцы захавалась,
Бушуе полымя ў душы,
I з любай маладосцю старасць
Не ведае благой мяжы.
14.06.1995
876 ЖЫЦЦЁ I
IСНАВАННЕ
За днямi ночы, за начамi днi,
Як быццам ў зменах сутнасць iснавання,
Ды радасцi не знойдзецца анi
Ў бясконцасцi такога чаргавання.
Пачуццi нам для радасцi даны,
Душу натхненнем шчодра асвятляюць,
Даруюць шчасце у жыццi яны,
Ад iх няспынна вабнага чакаюць.
Пачуццi здатны сэнс жыццю надаць
I здольны мэту ўзнёслую паставiць.
Так хораша пяшчотна пакахаць,
Каб радасць шчодра для душы прыбавiць!
А як прыемна сонца сустракаць,
Калi прырода спiць яшчэ на золку!
Цяпло ў душы чароўнае пазнаць,
Адчуць у ёй прыгожую вясёлку.
Пачуццi асвятляюць ўсё жыццё,
Бо iснасць яго ў лепшы бок змяняюць,
I пры жыццi магчыма небыццё,
Пачуццяў душы як не адчуваюць.
Хай чарадою днi бягуць ўвесь час,
Пачуццi здатны кепскi настрой зрушыць,
Зрабiць жыццё каб з iснавання ўраз,
Каханнем выпраўляць патрэбна
душы.
16.06.1995
879
ПРЫГАЖОСЦЬ
Прыемна прыгажосць пабачыць,
Краса – не вельмi часты госць,
Ды надта радасна адзначыць,
Калi яна, на шчасце, ёсць.
Краса, наогул, ёсць заўсёды,
З ёй сустракацца мне прыйшлось,
Красы багата у прыроды,
Ды лепш жанчыны прыгажосць.
Жанчын цудоўных сустракаю,
Ўраз позiркам красу лаўлю,
I падсвядома выбiраю
Так каралеву я сваю.
Гляджу направа i налева,
Хоць важкiх i няма прычын:
Мо, дзе праходзiць каралева
Прыметная сярод жанчын?
I цуд натхнення адчуваю,
Ў жыццi найлепшыя часы,
Як асалоду атрымаю,
Душа ўзлятае ад красы.
Чаруе прыгажосць заўсёды,
У ёй магутнасць ўсiх жанчын,
Няма прыемней нагароды
Красой натхняцца для мужчын.
17.06.1995
896 ШЧОДРАЯ ДУША
Душа! Яна – як
iнструмент музычны:
Мажлiва лёгка ўсё на iм сыграць,
Бо голас мае цiхi або зычны,
У змозе гiмн i рэквiем ствараць.
Душа людская – iнструмент адзiны,
А колькi ў ёй пачуццяў можа быць!
Такiя разнастайныя карцiны,
Як толькi iх магчыма утварыць?
Душа i засмяецца, i заплача,
Цi радасць ў ёй трывае, цi туга,
Iмгненне – i становiцца iначай,
Заўсёды робiць змены, як мага.
Нянавiсць ў ёй жыве цi спачуванне,
Пяшчота, смутак, зайздрасць цi любоў,
Душы не надта лёгкае заданне
Пачуццi узнаўляць няспынна зноў.
Душа ўяўляе яркую вясёлку,
Пачуцце за адным адно бяжыць,
Без iх ў жыццi не адчувалi б толку.
З пачуццямi цудоўна ў свеце жыць!
Душа адна, ды шмат пачуццяў розных,
I можа шэраг iх яна змяшчаць:
Ласкавых i пяшчотных, сумных, грозных,
Душу за шчодрасць трэба паважаць.
24.06.1995
898 ДАРУНАК АД ПРЫРОДЫ
Як малады душою, ўзрост не перашкода,
Яго няварта да увагi браць,
Кахання прага – не шчаслiвая нагода,
Бо маладосцi хочацца кахаць.
Стварыла так людзей вялiкая прырода,
Не толькi род маглi каб падтрымаць,
Натхняла каб душу кахання асалода,
Каб радасць ад кахання атрымаць.
Але душу не кожны мае маладую,
Хаця па ўзросту надта малады,
Бо малады ўзрост у каханнi не ўратуе,
Душы патрэбна маладосць заўжды.
Таму не ўзрост галоўны стымул у каханнi,
Бо ўзрост паважны – знешняя мяжа,
Патрэбна ў целе маладосцi адчуванне
I шчодрая пачуццямi душа.
Душа гарачая – дарунак ад прыроды,
Не перашкода, што iдуць гады,
Калi жаданне у душы гарыць заўсёды,
Адвечна у каханнi малады.
Прыемна жыць, як малады ўвесь час душою,
Чароўна ў жыццi радасць адчуваць,
Бясконца хораша быць з доляю такою,
Каб ўсё жыццё з пяшчотаю кахаць.
25.06.1995
908 ДАРОГА
КЛIЧА
Быць прыемна ў працяглай дарозе,
Бо жыве навiзною душа,
Калi ехаць кудысьцi у змозе,
Як наперадзе пуць цi шаша.
Прабягаюць абапал пейзажы,
Сенажацi, палi i лясы,
Рэкi надта магутныя нашы,
Ў сэрцы радасць ад дзiўнай красы.
У душы не паселiцца стома,
Калi ўражанняў ў ёй цераз край,
Непатрэбна знаходзiцца дома,
Перавагу дарозе аддай.
Хоць нялёгкай бывае вандроўка,
Ды я вынiк выдатны цаню,
Спеў цудоўны душы – падрыхтоўка,
Каб ўзнiмалась яна ўвышыню.
Клiча ўпарта наперад дарога,
Каб дзiвоснасць жыцця адчуваць,
Для натхнення няма лепш нiчога,
Часам трэба таму вандраваць.
2.07.1995
941 ДАРОГА I
НАСТРОЙ
Як ад'язджаеш, настрой сумны нейкi,
Ды смутку ў сэрцы волi не даю,
Зноў колы адбiваюць такт, i рэйкi
Спяваюць песню вечную сваю.
Няўтульная i цяжкая дарога,
Ды добра ад натхнення на душы,
Бо новага пабачыць можна многа,
Каб сэрцу зведаць радасць без мяжы.
Жыццё пачуццi шчодра напаўняюць,
Ды вынiк ад iх розны можа быць,
Цудоўна, калi сум i боль знiкаюць,
I радасць, нiбы гiмн жыццю, гучыць.
Таму люблю далёкую вандроўку,
Бо здатна яна настрой узнiмаць,
I хочацца хутчэй ў дарогу зноўку,
Дынамiку жыцця каб адчуваць.
Люблю вандроўку, як з выгодай еду,
Цi пехатою прыйдзецца iсцi,
Яна – акенца назiрання свету,
Прыдбаць каб радасць праз яго ў жыццi.
Жыццё было каб вабным i чароўным,
Не трэба сядзець дома у цiшы,
Вандроўка прапануе, безумоўна,
Шмат шчасця для дапытлiвай душы.
19.07.1995
958 ЛЮБАЯ
КРЫНIЧКА
Калi да спраў адносiшся сур'ёзна,
Любую здатны з iх апанаваць,
Ў любым узросце пачынаць не позна
Пiсаць вершы, вучыцца цi кахаць.
Як здольны, то ўсе справы падуладны,
Цiкава вельмi новае ствараць,
Абавязкова поспех будзе
ладны,
Як кажуць, справы у руках гараць.
Ў душы не будзе роспачы нiколi,
I месца не знаходзiцца журбе,
Бо спраў цiкавых ёсць заўжды даволi,
Як адшукаеш справу па сабе.
У кожнага iснуе талент нейкi,
Каб любай справай змог пакiнуць след,
Патрэбна адкрыць вочы, падняць вейкi,
Уважлiва глядзець на белы свет.
Абавязкова вабная ёсць справа,
Бо талент непаўторны маюць ўсе,
Адкрыецца як ён, душы нямала
Iмпэту i натхнення прынясе.
Шукаць патрэбна любую крынiчку,
Каб стала шчасце пiць з яе ў жыццi,
Бог талент даў, ды не паставiў тычку,
Якой сцяжынкай да яе прыйсцi.
27.07.1995
960 ЗНОЎ
ДАРОГА
Дарога клiча, зноў дарога,
Уражанняў здабыць каб шмат,
Не замiнае мне нiчога,
Заўсёды ехаць вельмi рад.
Грымяць па рэйках дружна колы,
I рытм ствараецца ў душы,
Ўзнiкаюць добрыя умовы
Пад сталы рытм складаць вершы.
Мiльгаюць сосны i бярозкi,
Лугi, балоты i палi,
Раллi прыгожыя палоскi,
Вакол чароўны цуд зямлi:
Цi ворыва, як вугаль, груды,
Зялёны памiж iх агрэх,
Бо прыгажосць навокал ўсюды,
Яе не бачыць проста грэх.
Прыметна многае ў дарозе,
Шмат дзiўных рэчаў i прыгод,
На месцы як сядзець, не ў змозе
Пабачыць столькi i за год.
Iмкнуся з радасцю ў дарогу,
Каб для душы iмпэт набыць,
Пакуль магу, падзяка Богу,
Яшчэ i ездзiць, i хадзiць.
28.07.1995
962 РУКЗАК
Непатрэбны каштоўня рэчы,
Пад нагамi не трэба мне брук,
Я рукзак накiдаю на плечы,
Колаў слухаю радасны стук.
З рукзаком прайшоў горы крутыя,
У мяне ён з далёкай пары,
Мы калiсьцi былi маладыя,
А цяпер ён, як я, ўжо стары.
Ды дарма, мы яшчэ разам ходзiм,
I наперадзе доўжыцца час,
У адзiнстве натхненне знаходзiм,
Бо запал на вандроўку не згас.
Мы з iм рэкi i горы вiталi,
Я нiколi яго не кiдаў,
Яго фарбы ўвесь час выцвiталi,
Як i я, ён сiвым цяпер стаў.
Але мы, як заўжды, ўсюды разам,
Без яго я нiяк не магу,
Паднасiўся рукзак моцна з часам,
Ды пяшчотна яго берагу.
Гавару аб пачуццi я смела,
Дарагi ён цяпер вельмi мне,
Для мяне ён ужо частка цела,
I таму даражэй удвайне.
29.07.1995
1014 ЗОРКI
Заўсёды пры нагодзе зоркi рады
Сябе усебакова паказаць,
Каб iншым сваiм ззяннем даць парады,
Як добра i прыгожа выглядаць.
Бо зоркам падабаецца свяцiцца,
Бясконца красавацца на вiду,
А iншым да спадобы прытаiцца,
Каб не наклiкаць лiшнюю бяду.
Па-рознаму сябе паводзяць людзi,
У кожнага характар ўласны свой,
Нахабны з часам вельмi сцiплым будзе,
Калi ўжо развiтаецца з красой.
Ў час зорны зоркi любяць вызначацца,
Мiльгаць чароўна ззяннем залатым,
А iншым лепш ад мiтуснi схавацца,
Ды ў зорак знiкне прыгажосць, як дым.
Ўсе розныя, i быць iнакш не можа,
У стос вялiкi склалiся гады,
Але ад зорак на душы прыгожа,
Ад iх iмпэт у сэрцы малады.
19.08.1995
1031 ЧАС
СТАЛАСЦI
Ужо апошнi скончыўся урок,
Жыццё другое будзе пачынацца,
Наш развiтальны празвiнеў званок:
«Да пабачэння, любае юнацтва!»
Наперадзе жыцця вялiкi шлях,
Суровае выпрабаванне долi,
Расчуленасцi слёзы у вачах,
Час развiтання не забыць нiколi.
Нам па семнаццаць, светлая пара,
Калi амаль адно дабро вядома,
Калi ў вачах агеньчыкi гараць,
Ў душу яшчэ не завiтвла стома.
Час сталасцi – цудоўны
ўзнёслы дар,
Калi жыве на шчасце спадзяванне,
Час летуценняў i чароўных мар,
Час расквiту сапраўднага кахання.
Пайшлi ў нябыт юнацкiя гады,
У сталасцi што доля нам гатуе?
Мы школу пакiдаем назаўжды,
Цяпер хто ад памылак нас ўратуе?
28.08.1995
1037 ЛЮБIМАЯ
Жыццё невыказна цудоўна,
Тужыць зусiм няма падстаў,
Але для шчасця, безумоўна,
Мець трэба шмат цiкавых спраў.
Калi па сэрцу маеш справу,
Натхненне спее у душы,
Цi косiш ў поплаве атаву,
Цi пiшаш ўзнёслыя вершы.
Як справа горай, чым атрута,
Жыццё не стане залатым,
Ў душы трывога i пакута,
Знiкае радасць, нiбы дым.
Заззяе як натхнення зорка,
Яе кранаешся рукой,
Цудоўна ладзiцца гаворка,
Ў душы лагоднасць i спакой.
Прыемна, калi жыць цiкава,
Але, штодня каб
радасць мець,
Любiмая патрэбна справа,
Каб ад натхнення зiхацець.
1.09.1995
1042 ЗАЛЕЖЫЦЬ АД ДОЛI
Гарадоў у краiне нямала,
Як на дрэве магутным галля,
Доля розныя мне выбiрала,
Ды бацькоўская лепей зямля.
Мне казала зязюля у лесе,
Хоць цудоўны i ветлiвы Львоў,
Але выбраць патрэбна Палессе,
Каб сустрэцца з Радзiмаю зноў.
У паэтаў мацнее тут голас,
Адбываецца так нездарма,
Пра Палессе пiсаў ўзнёсла Колас,
Лепш зямлi для натхнення няма.
Бо чаруе лясоў пазалота,
Прыпяць з Пiнай злiваюцца тут,
Вабяць вока i луг, i балота,
Сагравае душу родны кут.
Доля ўрэшце у Пiнск завiтала,
Сюды сцежкi жыцця прывялi,
Мяне зноўку Радзiма спаткала,
Жыць прыемна на роднай зямлi.
1.09.1995
1047
ВЕЛАСIПЕД
Iмчыць стралою мой веласiпед,
Наперадзе спакуслiвыя далi,
Гляджу, не трапiць часам каб ў кювет,
Бо моцна нацiскаю на педалi.
Прыемна i цiкава назiраць,
Бясконца як бягуць веласiпеды,
Двухколы транспарт трэба паважаць,
Экалагiчна чысты для планеты.
Бясспрэчна, што камфортней мерседэс,
Але веласiпед не выйшаў з моды,
На iм па сцежцы завiтаеш ў лес,
I вельмi лёгка пройдзеш праз балоты.
Вакол мяне веласiпедны свет,
Бо для яго ёсць добрыя умовы,
Зусiм малы або паважны дзед,
Усе iмкнуцца сесцi на два колы.
Ляцiць, як птушка, мой веласiпед,
Кучары толькi развiвае вецер,
Заўжды веласiпедам ехаць след,
Бо гэта самы лепшы транспарт ў свеце.
4.09.1995
1069 ЛЕТНI
ДЗЕНЬ
Радасны i светлы дзень
Зранку разгараўся,
Смелы сонечны прамень
У пакой ўварваўся.
Кажа, што пара ўставаць,
Сонейка ўжо ўстала,
Сёння можна пагуляць,
Бура мiнавала.
Вельмi сонейка люблю,
Бо ласкава свецiць.
Мама! Хутка я ўстаю,
На двары ўжо дзецi.
Пабягу i я гуляць,
Як наемся кашы,
Мяне могуць пачакаць
Трошкi дзецi нашы.
Чмель над кветкамi гудзе,
Матылькоў лаўлю я,
Лета звонкае iдзе,
Радасць нам даруе.
12.09.1995
1086 АСЕННIЯ
ДАЖДЖЫ
Нялёгка на душы ад адзiноты,
Не растрывожыць сэрца каб бядзе,
Не трэба адмаўляцца ад нагоды
Паслухаць, як асеннi дождж iдзе.
I пройдуць нечаканыя маркоты,
Уважлiва як слухаць кропель стук,
Ў мелодыю складацца будуць ноты,
Бо ў музыцы дарэчны кожны гук.
Чароўна кроплi шамацяць па лiсцях,
I надта звонка ў шыбы вокан б'юць,
Заўсёды з адзiноты будзе выйсце,
Калi паслухаць, як дажджы пяюць.
Асеннiя дажджы! Iх вельмi многа,
I здатны ўзапар шмат гадзiн iсцi,
Ды ў радасцi жыццёвая дарога,
Ў дажджы як можаш музыку знайсцi.
Няхай iдзе асеннi дождж паволi,
Калi ад кропель музыка гучыць,
Не прыйдзе скруха цяжкая нiколi,
Дождж здольны радасць сэрцу падарыць.
18.09.1995
1091
ПЕРАМОГА
Як толькi дакрануўся да мэты,
Наперадзе чакае асалода,
Ад перамогi радасна заўжды,
На поспех не мінае з
часам мода.
Iмпэту дадаецца больш i сiл,
Каб пакарыць хутчэй мэту другую,
Але каб боль душу не варушыў,
Не трэба выбiраць мэту благую.
Калi недасягальная мэта,
Яна не падаруе асалоды,
Ад спроб няўдалых толькi гарката
Для сэрца i душы наробiць шкоды.
Каб поспех мець i радасць адчуваць,
Не след жадаць у мроях надта многа,
Мэту такую трэба выбiраць,
На фiнiшы каб ззяла перамога.
Калi бясконца вабяць мiражы,
Не прыйдзе перамогi адчування,
Журба i боль саўюць гняздо ў душы,
Не будзе шчасця нават ад кахання.
20.09.1995
1138
СУПЫНIЦЬ ЧАС
Бяжыць хуткi час, i яго не адчуць,
Таму што душа маладая,
Хоць старасцi к целу адзнакi iдуць,
Але час душы не змяняе.
Цудоўна i вабна узнёслы мець стан,
Не хоча юнацтва сканчацца,
Стан любы – рэальнасць, не
горкi падман,
Прыемна ў жыццё закахацца.
Чароўна ў душы маладосць адчуваць,
Дае яна творчыя крылы,
Люблю пра каханне я вершы складаць,
Бо буду кахаць да магiлы.
Агонь у душы ад пачатку не згас,
Жыццё хуткаплынна праходзiць,
Але для душы супыняецца час,
Хоць цела ён здатны пашкодзiць.
Не ведаю, дзе будзе плоцi мяжа,
Бо часу яна падуладна,
Але маладой павек будзе душа,
Бо час супынiць яна здатна.
21.10.1995
1140 ДЗЕНЬ
НАРАДЖЭННЯ
Днi свят – як быццам зорачкi
на небе,
Ўпрыгожыць каб будзённае жыццё,
Ёсць неабходнасць у такой патрэбе,
Без свят было бы шэрае жыццё.
У кожнага дзён светлых небагата,
I мы заўжды чакаем вельмi iх,
Бо хораша, як завiтае свята,
Душы дасць шмат iмгненняў залатых.
Змяняюцца часы, знiкаюць святы,
Але адно нязменнае заўжды,
Дзень нараджэння свой сустрэць мы рады,
Ён, як зязюля, лiчыць нам гады.
Ды радасна, калi яшчэ iх мала,
I свята здатна шчасце дараваць,
Калi зязюля шмат накукавала,
Прыходзiцца i ў свята сумаваць.
Шмат розных свят iснуе ў белым свеце,
Дзень нараджэння ўсё ж мiлей для нас,
Ўсё роўна цi дарослыя, цi дзецi,
Чакаем сваё свята цэлы час.
23.10.1995
1151 РАДАСЦЬ
Прыемна, калi радасць ёсць ў душы,
Калi яе ва ўсiм знайсцi магчыма,
Бо з радасцю не свеце люба жыць,
Жыццё вiруе, не праходзiць мiма.
Але як радасць вабную ўтрымаць,
Была каб i нiколi не знiкала?
Жыццё па-фiласофску лепш ўспрымаць,
Лягчэй душы, як не гняце навала.
З прыродай любай справу лепей мець,
Яна у змозе даць душы натхненне,
Яе магчыма цалкам зразумець,
Даруе радасць кожнае iмгненне.
Як хораша прыроду назiраць!
Яна вакол, як казачнае дзiва,
Душа смяецца, хочацца спяваць,
Ў прыродзе разам прыгажосць i сiла.
Душы прыемны вабны шчасця
стан,
Ён сталы, як з прыродай жыць у згодзе,
Ў душу не прыйдуць злоснасць i падман,
Як быць у адзiноце на прыродзе.
28.10.1995
1152 ПЕСНI
КАХАННЯ
Колькi песень каханню прапета!
Бо каханне у кожнай душы,
Няма нават такога паэта,
Каб не склаў аб каханнi вершы.
Пра каханне заўсёды пiсалi,
Бо прыемна душы ад красы,
Пра каханне ўжо вершы складалi
Ў дабiблейскiя нават часы.
А бiблейскiя песнi кахання
Песняй песняў завуць нездарма!
У паэтаў вастрэй адчуванне,
Без кахання паэта няма.
Пра каханне ўсе вершы складаюць,
I далей заўжды будуць складаць,
Пакуль людзi жывуць i кахаюць,
Будуць песнi кахання гучаць.
Няма новага ў свеце нiчога,
Ў душы кожны каханне нясе,
Бо адзiная к шчасцю дарога,
I праходзяць ў жыццi яе ўсе.
28.10.1995
1181 СКАРБ
ПАМЯЦI
Не будзе спрэс усё запамiнацца,
Хаця ў жыццi бывае шмат падзей:
Здарэнняў i жыццёвых сiтуацый,
Шмат новых сустракаеца людзей.
Што сэрцу люба, памяць выбiрае:
Падзея цi прыемны чалавек,
Каханых асаблiва адзначае,
Каханне, што было, ў душы павек.
Не зразумець нам памяцi прыроды,
Адных падзей не здатны сцерцi час,
Адно запамiнаеш назаўсёды,
Другое забываецца ураз.
Трымаецца у памяцi, хто мiлы,
Бо немажлiва любага забыць,
Аб iм не згасне памяць да магiлы,
Хоць i сустрэчу нельга паўтарыць.
Скарб памяцi – вялiкая
каштоўнасць,
Цудоўна успамiны захаваць,
У памяцi ёсць сталая гатоўнасць:
Згадаць i асалоду атрымаць.
11.11.1995
1188 СТВАРАЦЬ НОВАЕ
Як птушкi з клеткi, думкi рвуцца,
Ды сiлай iх не утрымаць,
Хто думкi мае, ўсе iмкнуцца,
Што-небудзь новае ствараць.
Цудоўна, калi ў справе першы,
Як да мэты iмкнуцца звык,
Хто прозу пiша, а хто вершы,
Хто пакарае грозны пiк.
Той, хто да новага ахвотнiк,
Хто ў невядомасць думкай ўлез,
Душой сваёю вынаходнiк,
Яго мэта – ствараць прагрэс.
Прагрэс тэхнiчны i духоўны
Змяняў паволi твар Зямлi,
I вынiк творчасцi чароўны:
Багацце людзi набылi.
Цывiлiзацыю стварылi,
Зрабiлi явай шмат надзей,
Цудоўна, што заўсёды былi,
Як птушкi, думкi у людзей.
14.11.1995
1190 ЦIКАВЫ
СВЕТ
Цiкавы свет, бясконца ён здзiўляе,
У iм ўсё адпаведна падышло,
I думка нават цяжка уяўляе,
Зусiм каб чаго-небудзь не было.
Што нi бяры, яно няўмольна трэба,
Прагрэсу прыпынiлася б хада,
У першаю чаргу патрэбна глеба
I, каб радзiла, трэба ёй вада.
А каб прырода не стварыла дрэва,
З чаго б пачалi людзi будаваць?
Каб не агонь, вада б не закiпела.
Каб не метал, чым сталi б мы араць?
Каб не цэмент, з чаго б ўсё будавалi?
Без вокан жылi б, не было каб шкла,
Жывёльны свет i мы б не пакiдалi,
Цывiлiзацыя нiколi не прыйшла.
Што трэба людзям, дасць Зямля заўсёды,
Пластмасу цi паперу для газет,
Ўсё ёсць для чалавека у прыроды,
Цiкавы вельмi i чароўны свет.
14.11.1995
1236 ДОБРЫ
ФIНIШ
Як шлях ўжо ззаду, фiнiш нездалёк,
Ажыццявiлась палкае iмкненне,
Зрабiць патрэбна фiнiшны рывок,
Ад справы каб здабыць задавальненне.
Не трэба сябе вельмi зберагаць,
I выкарыстаць кожную нагоду,
Сваю памылку цяжка дараваць,
Як не пазнаць ад справы асалоду.
Бо вабiць фiнiш, а не доўгi шлях,
I клiча прыгажосцю перамога,
Адчуеш стужку на сваiх грудзях,
I лёгкаю здаецца ўся дарога.
Каб радасць перамогi адчуваць,
Патрэбна мець вялiкае цярпенне,
Не трэба сiл апошнiх шкадаваць,
Душу каб не змарыла паражэнне.
Цудоўны ўзнёслы перамогi стан,
Нiколi у душу не прыйдуць здзекi,
I сэрца не набудзе горкiх ран,
Выдатны фiнiш лечыць лепш, чым лекi.
1.12.1995
1241
ВЯСНОВЫЯ СНЫ
Зiма, а сэрцу хочацца вясны,
Хутчэй каб абудзiлася прырода,
Травы зялёнай i цяпла ахвота,
Вясновыя таму я бачу сны.
Спаткае радасць, хоць вакол зiма,
Бо ў снах усё утульна i прыгожа,
Сагрэць душу сон вабны дапаможа,
Вясновых сноў жадаю нездарма.
Шмат кветак на зялёных дыванах,
Сны здатны рэчаiснасць перайначыць,
Прыемна вышыню нябёс пабачыць,
Узнёсла быць зiмой ў вясновых снах.
Вясна чаруе кветкамi мяне,
Хаця зiмой прыгожа i цудоўна,
Але вясны мне хочацца ўсё роўна,
Пакуль зiма, пабачу яе ў сне.
Як хораша, што здатны снiцца сны!
Ў цудоўнай казцы можна апынуцца,
Ды ранак ўжо, прыходзiцца прачнуцца,
Пагасцяваць прыемна мне ў вясны.
5.12.1995
1303 H2O
Аш два o – i снег, i лёд,
Дождж, туман, iмглiца.
Колькi вiдаў розных вод:
Хмара i крынiца,
Рэчкi сiнiя бягуць,
Плешчуцца азёры,
I раса блiшчыць, як ртуць,
Бездань вады ў моры.
Значна болей акiян,
Больш вады, чым сушы,
В калi адкрыеш кран,
Твар памыеш, вушы.
Вада – смачны суп i чай,
Малако i кава,
Ўсюды, дзе не пашукай,
Ёсць вады нямала.
Мы з вадой сябры заўжды,
Нам яна так трэба!
Немажлiва без вады,
Горай, чым без хлеба.
30.12.1995
1304 БАГАЦЦЕ
ДУШЫ
Душа без мары – лодка без
вясла,
Яна плыве пакорная па плынi,
Як мара ветразёў не падняла,
Плынь нудную нiколi не пакiне.
Як мара ёсць – ўраз крылы
адрастуць
I загарацца у душы надзеi,
Упарта мары да вяршынь вядуць
I заклiкаюць да актыўнай дзеi.
Хай выявiцца: мары – мiражы,
Хоць мiражы, няма нiякай шкоды,
Бо марыць неабходна для душы,
Хоць ў марах пазнаць радасць асалоды.
Не стане мара явай – не бяды,
Душа ў нябёсах з мараю лятае,
Высока падымаецца заўжды
I радасць ад палёту адчувае.
Ў жыццi зусiм будзённасцi няма,
I кожны дзень праходзiць нiбы свята,
Не здзейснiцца хоць мара – i дарма,
Ды мараю душа заўжды багата.
30.12.1995
1326 ЦУДОЎНЫ
КАСЦЁР
Бывае вельмi рознае каханне:
Палонiць паступова або ўраз,
Сканчаецца iмгненна хваляванне
Або жыве ў душы працяглы час.
Калi каханне раскрывае крылы,
Душу ў палёт чароўны панясе,
Адзiны чалавек для сэрца мiлы,
Прыгожыя хаця навокал ўсе.
I немагчыма нават разабрацца,
Што можна ад сваёй душы чакаць,
Шырокi выбар ёсць, каб закахацца,
Ды сэрца хоча аднаго кахаць.
Сваiм каханнем кiраваць не здатны,
Касцёр запалiць, як прыйдзе пара,
Агню кахання ўсе мы падуладны.
Цяпло цi попел будзе ад кастра?
Цудоўна мець пяшчоту ад кахання,
Як ёсць каму агеньчык запалiць,
Каб не спаткаць ў душы пахаладанне,
Касцёр цудоўны зырка хай гарыць.
10.01.1996
1375 МЕЦЬ
НАДЗЕЮ
Ў душы надзей бясконцы лiстапад,
Зялёны лiст бязлiтасна жаўцее,
Надзей было спачатку вельмi шмат,
Спадае i апошняя надзея.
Так хораша, як безлiч ёсць надзей!
Душа з надзеяй распрастае крылы,
Яна не пакутуе ад завей,
З надзеямi лёс вабны i шчаслiвы.
Надзея нерэальнай можа быць,
Няхай надзеi будуць толькi мары,
Але дазволяць радасць не згубiць,
Убок адсунуць жудасныя хмары.
Калi надзею не ажыццявiць,
Яна, як ўвосень жоўты лiст, спадае,
Душа занадта цяжка забалiць,
Калi яе надзея пакiдае.
Галлё у дрэў без лiсця – як крыжы,
Прыемна лiст зялёны мець заўсёды,
Калi жыве надзея у душы,
Зусiм няма ў ёй месца для маркоты.
5.02.1996
1376 ЗАЛАТОЕ
ДЗЯЦIНСТВА
Я дзяцiнства пару залатую
Буду помнiць, бо цяжка забыць,
Ў думках бачу яе, гукi чую,
Радасць здатна яна мне дарыць.
Як нiколi, ў дзяцiнстве свабодны,
Красой вабiць наўколiшнi свет,
Кут цяпер ўспамiнаецца родны,
Любых сэрцу багата прыкмет.
Мацi, бацька яшчэ маладыя,
Iдуць думкi ў мiнулае зноў,
Ў гады цяжкiя, надта благiя,
Ды да iх ў маiм сэрцы любоў.
Жылi цяжка i сцiпла заўсёды,
Бо прайшла праз дзяцiнства вайна,
Нарабiла багата ўсiм шкоды,
Не зчарнiла маленства яна.
Ўспамiнаецца тое i сёе,
Але лепшай не ўспомню красы,
Як дзяцiнства маё залатое,
Вельмi любыя сэрцу часы.
6.02.1996
1380 СВЯТЫ
Я з радасцю чакаю кожны дзень,
Усе яны цяпер мне – нiбы святы,
Прымус на iх больш не кiдае цень,
Ад свят суцэльных радасцю багаты.
Вавёрка ў коле круцiцца ўвесь час,
Здавалась, будзе так ў жыццi заўсёды,
Пагоня нечакана знiкла ўраз,
Даволi атрымаў сабе свабоды.
Пенсiйны час. Каб вынiкi падбiць
Ўсяму жыццю, цяпер хапае часу.
Прыемна аднаму свабодным быць,
Другi свабоду ўспрыме, як абразу.
Мне – па душы, бо волi
я хачу,
Не вынашу прыгону ад маленства,
Людзей як абражаюць, не маўчу,
Бушуе у маёй душы шаленства.
Я задаволен доляю сваёй,
Бо ад свабоды любай вельмi рады,
Заўсёды вольным быць хачу душой,
Ўсе запар днi цяпер мне – нiбы святы.
6.02.1996
1387 ЭРОТЫКА
Эротыка няспынна яшчэ вабiць,
А гэта значыць, што кiпiць жыццё,
Як прыйдзе абыякавасць, то мабыць
Патрэбна ўжо збiрацца ў небыццё.
Так хочацца яшчэ глядзець на ножкi!
Што лепш дзявочай можа быць красы?
Жаночая як постаць вабiць трошкi,
Яшчэ твае не сконылiсь часы.
Так створана душа, такiя людзi,
Заўжды нас вабiць процiлеглы пол,
Калi зусiм такiх патрэб не будзе,
Шчаслiвы час бязлiтасна прайшоў.
Жыве цiкавасць у людзей да цела,
Iнакш не прыйдзе нi за што любоў,
Жыццё каб вiравала i кiпела,
Эротыка патрэбна зноў i зноў.
Эротыка ў жыццi няспынна трэба,
Бо без яе – нiкчэмнае жыццё,
Яе як не патрэбна, нiбы хлеба,
Чакае хуткi шлях у небыццё.
8.02.1996
1401 РОЗНАЯ
ПРАЦА
Хапаюць мошак на хаду стрыжы,
Цi вераб'i збiраюць з траў насенне,
Калi любая праца па душы,
Яна даць здатна радасць i натхненне.
Ды настрой здатны процiлеглым быць,
Як цераз сiлу працаваць з-пад палкi,
Iмкненне вельмi цяжка не згубiць,
Iмпэт нiколi не здарыцца палкi.
Калi працуюць людзi, як рабы,
Iм быццам прапануюць гiльяцiну,
Як нават пайсцi ў ельнiк па грыбы
Або у садзе пазбiраць малiну.
Лёс прапануе шчасця без мяжы,
Калi у працу вабную ўлюбёны,
Яна узнёсласць дорыць для душы,
Адначасова хлеб дае надзённы.
Ды ёсць такая праца не заўжды,
Як нават дастаткова падрыхтоўкi,
Бягуць, як хмары, шэрыя гады,
А хочацца блакiту i вясёлкi.
13.02.1996
1424
ТЭЛЕФОНЫ
Разгартаю кнiжку запiсную,
Хочацца чытаць старонкi зноў,
Бо мiнулы клiч, як сёння, чую:
У радках разлука i любоў.
Любыя для сэрца тэлефоны,
Родныя калiсьцi нумары,
Я малюсь на вас, як на iконы,
Адчуваю водар той пары.
Радасна пабыць у маладосцi,
Добра ўспомнiць сталыя гады,
Ўсё прайшло, ды сэрца б'ецца штосьцi,
Станаўлюсь я зноўку малады.
Тэлефоны! Як вас ўспамiнаю,
Узлятаю думкай ў неба я,
Час прайшоў, ды вас не забываю,
Гэта бiяграфiя мая.
Што ёсць лепей кнiжкi тэлефоннай,
Каб згадаць мiнулае жыццё?
Лiчбы сямiзначныя, мiльёны,
А ў душы бушуе пачуццё.
21.02.1996
1473 КРАСА
ЖАНЧЫН
Краса жанчын! Што можа быць мацней,
Каб прыцягнуць мужчынскую увагу?
Зрабiць не здатны лепей чарадзей,
Не падуладна моц такая магу.
Але чаму прыгожыя не ўсё?
Краса – заўсёды тэма мар высокiх,
Мужчыны пакараюцца красе.
Краса жанчын! Яна згубiла многiх.
I у адной ўсё ёсць, што i ў другой,
Не кожная ўсё ж здатна спадабацца,
Мужчыны ўсе палююць за красой,
Краса пртрэбна iм, каб закахацца.
У кожнага адзiны выбар свой,
Ды непрыгожым нос не трэба вешаць,
Прыгожай можна добрай быць душой.
Краса жанчын! Яна iм ўсiм належыць.
Краса – найгалаўнейшая з прычын,
Спатканне прыгажунi каб прызначыць,
Чаруе моцна прыгажосць жанчын,
Ды здатнасць трэба мець яе убачыць.
12.07.1996
1478 ЖЫЦЬ
БУДУЧЫНЯЙ
Аб мiнулым не шкадуйце,
Яно пройдзе, нiбы дым,
Голас будучынi чуйце,
Каб у ёй быць маладым.
Маладосць – такая рыса,
Што знiкае без слядоў,
Былi дровы – будзе прысак,
Не запалiш яго зноў.
Як аб ёй паклапацiцца,
Яе можна захаваць,
Цалкам не сцячэ вадзiцай,
Толькi трэба пакахаць.
Бо каханне – цуд чароўны,
Маладым стаць здатны зноў,
Сэрца стукае няроўна
Незалежна ад гадоў.
Пакахаеш – будзе змога
Пра мiнулае забыць,
Бо мiнулае – нiчога,
Трэба будучыняй жыць.
13.07.1996
1499
ПАГАВАРЫЦЬ З ДУШОЙ
Час часта аддаю чароўнай спробе:
Па душам размаўляць з сваёй душой,
Цiкавае занадта маю хобi,
Нiколi мне не нудна разам з ёй.
Душу сваю выразна адчуваю,
За ёй прыемна вельмi мне сачыць,
Не надта суразмоўнiка шукаю,
Калi адзiн, ёсць з кiм пагаварыць.
Ўраз выказаць душа парады здатна,
Iх сэнс таемны цяжка ацанiць,
Душа свавольна i не падуладна,
Ды ў злагадзе мне з ёй цудоўна жыць.
Аднолькавае цела ад прыроды,
Ды мiж людзьмi ёсць пэўная мяжа,
Каб разумення дасягнуць i згоды,
Павiнна быць аднолькавай душа.
Таму, калi душа чагосьцi варта,
Яе сяброўства хочацца здабыць,
Сур'ёзна вельмi або нават жартам
Прыемна мне з душой пагаварыць.
4.08.1996
1509 ДОЎГI
ШЛЯХ
Дзе каротка – там
iрвецца,
I нiяк не утрымаць,
Трэба, доля хоць смяецца,
Ўсё, як любае, ўспрымаць.
Што здарылась – так i
будзе,
Аптымальны варыянт.
Ды шкадуюць часта людзi,
А дзе лепшага гарант?
Вельмi хочацца любому
Карацейшы шлях прайсцi,
Хоць кароткi дае стому
I шмат кепскага ў жыццi.
Каб не жыць пад грозным страхам,
Нервы не псаваць свае,
Трэба крочыць доўгiм шляхам,
Вынiк лепшы ён дае.
Дзе каротка – там
iрвецца,
Толькi так павiнна стаць:
Ад жыцця цяплом каб грэцца,
Трэба доўгi шлях шукаць.
14.08.1996
1539 КЛIЧА
ДАРОГА
Зноў далёкая дарога,
Рэек гулкi перастук,
Ад яе натхнення многа,
Хоць даволi цяжкiх мук.
Але радасць на аблiччы,
Вандраваць заўжды хачу,
Нiбы цуд, дарога клiча,
Як на крылах, я лячу.
Зноў прыгожыя малюнкi
Назiраю праз акно
I гляджу ва ўсе кiрункi,
А вакол iдзе кiно:
Гарады i рэчак нiткi,
Луг, азёры i лясы,
Цi пейзаж зусiм някiдкi,
Або эталон красы.
Вандраваў даволi многа,
Маю сталыя гады,
Калi клiча ў цуд дарога,
Зноў душою малады.
20.08.1996
1617 МАРЫ
Бясконца цудоўная мара,
Прыемна мне песцiць яе,
Як вынiк чароўнага дара,
Якi Бог не часта дае.
Ды мара – не проста
жаданне,
Ўсялякi яго здольны мець,
Бо мары – цудоўныя зданi:
На крылах iх можна ўзляцець
Да зорак ў высокае неба,
Кiрунак нягожы другi,
Мэта мары ўзнёслая трэба:
Знайсцi ў невядомасць шляхi.
Не ўсiм у жыццi удаецца
Крануцца жаданай мяжы,
Ды мара дазволiць сагрэцца
Ад шчасця палёту душы.
Чаруюць цудоўныя мары,
Праз iх шлях ў рэальнасць ляжыць,
У iх асаблiвыя чары,
Бо радасна з марамi жыць.
24.09.1996
1676 ЗIГЗАГI
ЛЁСУ
Калi ў жыццi iдзе зiгзагам лёс,
То невядома, што за паваротам:
Цi шчасце прынясе, цi мора слёз,
Цi радасць апануе, цi маркота.
Прыемна, калi роўна лёс бяжыць,
Наперад амаль цалкам ўсё вядома:
Цi радасна, цi не на свеце жыць,
Ад хвалявання ўжо не прыйдзе стома.
Як павароты робiць лёс ўвесь час,
Унiз кiдае або на узлёты,
То трэба упiкнуць яго не раз,
Бо ад яго i крыўда, i нягоды.
I невядома, дзе чакаць зiгзаг,
Каб загадзя падслаць сабе саломы,
Бо выклiкае невядомасць жах,
Цудоўна, як шляхi жыцця вядомы.
Чаруе лёс, як роўная шаша,
За паварот глядзiш з таемным страхам,
Спакойнай каб заўжды была душа,
Не трэба, каб праходзiў лёс зiгзагам.
7.10.1996
1680 ЗАЎЖДЫ
ЦIКАВА
Мне мiлей няма нiчога,
Чым па свеце вандраваць,
Вабiць сцежка цi дарога,
Каб натхненне атрымаць.
Не заўсёды ехаць ў змозе,
I на месцы больш сяджу,
Ды сумую па дарозе,
Грэюць ўражаннi душу.
Ехаць вабна i цiкава,
Бо знаёмстваў вельмi шмат,
Вандраваў ужо нямала,
Але зноўку ехаць рад.
Стукаюць па стыках колы,
Нiбы косцi дамiно,
Пра жыццё iдуць размовы,
Што нялёгкае яно.
Суразмоўнiкаў шукаю,
Хачу ведаць, што ў душы,
А пасля ужо складаю
Пра iх лёс свае вершы.
8.10.1996
1717 НЕ
ВЯРТАЦЦА
Разбеглася шляхоў шмат у жыццi,
Як ў выбары свайго не памылiцца?
Знайсцi як лепшы, каб па iм iсцi
I пройдзенай дарогай ганарыцца?
Ды вабраць удаецца не заўжды,
Хоця прыемна к лепшаму iмкнуцца,
Шагаеш шляхам доўгiя гады,
I не хапае сiл назад вярнуцца.
Як зроблены няўдалы першы крок,
Далей iсцi нiколi лепш не трэба,
Каб на шляху ад суму не знямог,
Не вiнавацiў беспадстаўна неба.
Той у жыццi найлепшы са шляхоў,
Дзе разуменне ёсць i асалода,
Ў пашане дзе пяшчота i любоў,
Прысутнiчае радасная згода.
Ды вельмi цяжка шлях такi знайсцi,
Але патрэбна моцна пастарацца
З каханнем разам ўсё жыццё прайсцi
I на пачатак шляху не вяртацца.
15.10.1996
1720 ТРЭБА
ПАЧЫНАЦЬ
Калiсьцi час прыходзiць пачынаць,
I загадзя патрэбна гатавацца,
Бо трэба ведаць, лепей як кахаць,
I калi першы раз пацалавацца.
Каб не паверыць гуку вабных слоў,
I не шукаць пасля бяды прычыну,
Каб зведаць толькi чыстую любоў,
Не спрабаваць каб горкi смак палыну.
Так радасна каханне сустракаць!
Пазнаць яго тугу i асалоду,
Ды трэба ведаць, шчасце як спаткаць,
Напiцца ад кахання ўдосталь мёду.
Яшчэ далёка вабная мяжа,
Калi каханне прывядзе да шлюбу,
Патрэбна, чыстай каб была душа,
Каб д'яблу не прадаць яе на згубу.
Прыход кахання нельга затрымаць,
Яго яшчэ ў дзяцiнстве сустракаем,
Саспее час – патрэбна пачынаць,
Бо радасць б'е ў душы, калi кахаем.
15.10.1996
1726 МАЮ
АСАЛОДУ
Я адзноты не цярплю,
Але яе не маю,
Калi адзiн, калi не сплю
З душою размаўляю.
Яна – як субяседнiк мой,
И нават без загаду,
Калi дасi заданне ёй,
Адразу дасць параду.
І па жыццю мяне вядзе,
Заўжды дапамагае,
Якi мне шлях пракласцi, дзе,
Ад бед засцерагае.
Калi настане кепскi час,
Сябе не пашкадуе,
Збярэцца з сiламi i ўраз
З бяды мяне ўратуе.
Душу такую добра мець,
Я дзякую Прыроду,
Мяне у змозе зразумець,
З ёй маю асалоду.
17.10.1996
1733 ЯК I
РАНЕЙ
Няўмольна плынь жыцця бяжыць,
Гады сплываюць ўнiз па плынi,
Ды радасна на свеце жыць,
Калi каханне не пакiне.
Калi яго касцёр гарыць,
Хоць старасць i кранулась цела,
Ды маладосць ў душы кiпiць,
Таму кахаць магчыма смела.
Цiкавасць цела здатна даць,
Ды гэта вокладка, паперка,
Мэта душы – заўжды кахаць,
Душа – салодкая цукерка.
Таму i здатна пакахаць
Не вельмi маладое цела,
Бо досведу – не пазычаць,
Душа кахае больш умела.
Ляцяць няўмольныя гады,
I цела выгляд свой змяняе,
Ды, як душою малады,
Яна, як i раней, кахае.
19.10.1996
1739 ПРОЗА
ЖЫЦЦЯ
Я ў думках крокам абыходжу лёс,
Раблю вялiкiя прыпынкi,
Цi праз гады бягу цiкавы крос,
Гляджу мiнулага карцiнкi.
Бо час перагартае календар
Дакладна вельмi i упарта,
Мiнулага свайго я гаспадар,
I да яго вяртацца часам варта.
Ва ўяўленнi – вясновыя сады,
Усмешка на каханым твары,
Iмпэт яшчэ занадта малады,
I, нiбы казачныя, мары.
Пунсовыя надзеi парусы,
Ў душы – бясконцая пяшчота,
I захапленне ад былой красы,
Не замiналi непагадзь i слота.
Не хочацца вяртацца з небыцця,
Было прыемным вандраванне,
Ўзнёсласць стала прозаю жыцця,
Яна нясе ў душу расчараванне.
20.10.1996
1743 ШЛЯХI
ЖЫЦЦЯ
Жыццё – не толькi роўная
шаша,
Хаця здалёк такiм яно здаецца,
Сумуе на калдобiнах душа,
На кожнай яме болем адгукнецца.
Бясконцым шчасцю немажлiва быць,
Мiнае час прыемнасцей i згоды,
Няшчасце дзесьцi на шляху ляжыць,
Бо шчасце i няшчасце – антыподы.
Абодва сустракаюцца ў жыццi,
Яны заўсёды крочаць толькi разам,
З адным з iх нельга ўсё жыццё прайсцi,
Яны прыходзяць i знiкаюць з часам.
Няма ў жыццi без цяжкасцей шляхоў,
Абавязкова будуць перашкоды,
Яны ўзнiкаюць з часам зноў i зноў,
Душа сумуе i балiць ад шкоды.
Ды ёсць мясцiны гладкiя шашы,
Прайсцi па iх – цудоўная
нагода,
Каб радасць не згасала у душы,
Ў жыццi каб адчувалась асалода.
21.10.1996
1746
ЗАКАХАНАСЦЬ
Мне радасна, як цуд, красуню бачыць,
Час не прайшоў яшчэ мой залаты,
Каб прыгажосць чароўную адзначыць,
Дасюль запал у сэрцы малады.
Патрэбна толькi нейкае iмгненне,
Адчуць каб сiлу ад жаночых чар,
Не замiнае нават i адззенне,
Убачыў – i ў душы гарыць
пажар.
Бо дзiўных мар, як хваль, бушуе многа,
Ўдалечыню нясе кахання плынь,
Чаруе невядомая дарога,
На ёй сустрэну мёд або палын?
Ды прыгажосць у шлях упарта клiча,
I з губ збягае шмат пяшчотных слоў,
Заззяе сонцам радасць на аблiччы,
Хоць закаханасць, пэўна, не любоў.
Прыемна па душы красуню бачыць,
I закаханасць радасна адчуць,
Ад прыгажосцi не магу iначай,
Красунi мець спакой мне не даюць.
23.10.1996
1796
СПАТКАЦЬ ПРЫГОЖАЕ
Мы лепшае дакладна адзначаем,
Яно пяшчоту у душу дае,
Звычайнага амаль не памячаем
Цi думаем: яно не для мяне.
Бо лепшае даруе асалоду,
Уражаннi цудоўныя нясе,
Яно – як нагарода, i
нагоду
Сустрэцца толькi з iм шукаюць ўсе.
Ды лепшае да болю асабiста,
Няма сяброў на колер i на смак,
Што для адных цудоўна ды iскрыста,
Другiм не падабаецца нiяк.
Красунi прыгажосць – жыцця украса,
Бо без красы б свет цалкам шэрым стаў,
А шэрасць для любой душы – абраза,
Прыемна, як цудоўнае спаткаў.
Краса жанчын бясконца вабiць вока,
З душы здымае горкiх дум iржу,
I мары узнiмаюцца высока,
Ўдалечыню вядуць маю душу.
6.11.1996
1821 ЦЯЖКАЯ
МЭТА
Як хутка дасягнуць мэты?
Дасягненне не актуальна,
Яно звычайнае заўжды,
Калi працэс iдзе нармальна.
А як няўдача шмат разоў,
Жаданы вынiк стане значны,
За спробай спроба крочыць зноў,
А ў справе рух амаль нябачны.
Бясконца цяжка ў барацьбе,
Шлях к фiнiшу ляжыць праз мукi.
Здабыць мэту як для сябе,
Не апусцiць бязвольна рукi?
Ступiць няпроста кожны крок,
Бо замiнаюць перешкоды,
Няўдача кожная – урок,
Мэта пасля цанней заўсёды.
Як дасягнуў яе мяжы,
Знайшлiся сiлы i уменне,
Вiруе радасць на душы,
Мацней ад мук задавальненне.
14.11.1996
1824
НЕДАСЯГАЛЬНАЯ МЭТА
Шпарка скачуць, нiбы конi,
Хуткабежныя гады,
Ўжо змарыўся ад пагонi,
Ды не дасягнуў мэты.
Мэту часам бачыць вока,
А яна ўвесь час бяжыць,
Быццам блiзка, ды далёка,
Не магу яе здабыць.
Можа, вынiку не трэба?
Без мэты мажлiва жыць,
Але рвецца думка ў неба,
Хоча мрою пакарыць.
Хай мэта не пакарыцца,
Буду к ёй iсцi заўжды,
Не дазволяць супынiцца
Хуткабежныя гады.
Без мэты жыць не цiкава,
Ў небе хочацца лятаць,
Каб яна рэальнай стала,
Трэба болей сiл аддаць.
15.11.1996
1856 КАМЕРТОН
ПРЫГАЖОСЦI
Калi сустрэць удасца позiрк хцiвы,
А кожнаму сустрэцца з iм прыйшлось,
У сталасцi ён сэрцу вельмi мiлы,
Бо сведчыць, што не знiкла маладосць.
Краса чаруе, i няма прычыны
Сябе нiяк бабуляю лiчыць,
Калi цiкавасць вабiць да жанчыны,
Ў яе душы каханне здатна жыць.
Хай позiрк, i працягу хай не будзе,
Жаданы позiрк люба адчуваць,
Як у юнацтве, ён хвалюе грудзi,
Як ў маладосцi, хочацца кахаць.
Заўжды быць ўдзячны позiрку павiнны,
Для маладога сэрца важны ён,
Вачэй не могуць адарваць мужчыны,
Iх позiрк – прыгажосцi камертон.
Красуням позiрк адчуваць цiкава,
Бо ў сталасцi не звяла прыгажосць,
Бо позiрк сведчыць: старасць не настала,
Калi бушуе ў сэрцы маладосць.
29.11.1996
1860 МЭТА
ЖЫЦЦЯ
Iмкнуцца, намагацца, трацiць сiлы,
Усё жыццё сябе перамагаць,
Адзiны шлях вядомы – да магiлы,
Жыць трэба так, каб радасць адчуваць.
Пасля не бачна, рознiца якая:
Каўпак блазна або цара вянец,
Як нi жывi, наперадзе чакае
Адзiн, прыродай дадзены, канец.
Хаця багацце часам сэрца грэла,
Бо колькасцi яго няма мяжы,
Ды служыць ўсё яно заўжды для цела,
Спакой не дасць багацце для душы.
Жыць можна бедна, нават быць аскетам,
Але багацце духу зберагчы,
Не будзе шчасце вабнае сакрэтам,
Не стане сорам ад граху пячы.
К багаццю можна ўсё жыццё iмкнуцца,
Але жыццё лепш з радасцю прайсцi,
Патрэбна супынiцца, аглянуцца,
Мэту жыцця каб слушную знайсцi.
2.12.1996
1980 ПРА
НОЖКI
Жаночых ножак як не бачыць?
Неверагодна! Проста смех!
Прыемна прыгажосць адзначыць,
Хоць хцiвы позiрк цяжкi грэх.
Але ж куды ад iх дзявацца?
Яны заўсёды ёсць вакол,
I мусiш моцна хвалявацца,
Бо час спакою не прыйшоў.
Занадта хочацца жанчыне
Зрабiць паказ сваёй красы,
Цудоўна, што iснуюць мiнi
I не праходзяць iх часы.
Iдуць красунi, бачаць вочы,
Ды час мiнуў мой, вельмi жаль,
Цудоўны сiлуэт дзявочы,
Венера кожная амаль.
Шкада, што ўзрост падводзiць трошкi,
Снег ў скронi кiнулi гады,
Але, калi хвалююць ножкi,
Яшчэ душою малады.
14.03.1997
2006 СВОЙ
СВЕТ
Злы ураган зрывае лiст з бяроз,
I, нiбы косы, завiвае вецце,
Але не будзе доўгiм цяжкi лёс,
Бо сцiшыцца праз час i моцны вецер.
Руйнуе ў штормы берагi прыбой,
Пакуту яны цяжкую трывалi,
Але бясконца нельга жыць з журбой,
У штыль ляглi бязлiтасныя хвалi.
Калi ў жыццё прыходзiць цяжкi час,
Трываць патрэбна, скончыцца навала,
Забыць трывогу лепей ад абраз,
Каб зноў яскрава сонейка заззяла.
Зусiм не трэба скардзiцца на свет,
Хоць часам сэрца крыўду адчувае,
Было каб добра, просты ёсць сакрэт:
Свет кожны сам сабе ў душы стварае.
23.03.1997
2020
НЯБЕСНАЕ I ЗЯМНОЕ
Юнацтва светлы час i час надзей,
Якiя ў мары толькi у абрысе,
Наперадзе чакае шмат падзей,
I чыстыя лiсты ў жыццёвай кнiзе.
Патрэбна бiяграфiю пiсаць,
Здаецца у юнацтве вельмi простым
У вышыню жаданую ўзлятаць,
Выдаткi мары звязаны з узростам.
Ў сапраўднасцi iначай хада спраў,
Хоць часам не дае спакою неба,
Ды шлях зямны наперадзе чакаў,
Але душы ўсё роўна мары трэба.
Цудоўна, як пражыта шмат гадоў,
Ды марыць, як ў юнацтве, яшчэ ў змозе,
Натхненне у душу прыходзiць зноў,
Хаця шагаеш па зямной дарозе.
31.03.1997